مقدمه
مدتی است که از من درباره ارز دیجیتال سؤال می‌پرسند. ویدئو و مطالب زیادی دراین‌باره در اینترنت هست؛ اما می‌خواهم رمز ارز ها یا کریپتوکارنسی‌ها را به‌زبان ساده برایتان توضیح بدهم.
طبیعتاً ممکن است این سادگی، برای کسانی که از قبل با این موضوع آشنایند یا در این موضوع بسیار حرفه‌ای‌اند، ابهام‌آفرین باشد.
به هر حال مخاطب این متن کسانی‌اند که کلاً ماهیت رمزارزها را نمی‌دانند.
بگذارید موضوع را از اینجا توضیح بدهم: همان‌طور که می‌دانید الان پول های مختلفی مثل ریال و دلار و پوند و یورو داریم. چرا با این پول ها معامله می‌شود؟ اصلاً پول چه ویژگی دارد که آن را به‌عنوان پول و به‌عنوان مبنایی برای دادوستد پذیرفته‌ایم؟
پول سه ویژگی مهم دارد:
۱. پول کمیاب است؛ یعنی به تعداد مشخصی چاپ می‌شود.
۲. یک مرجع معتبر مثل بانک مرکزی ایالات متحده یا بانک مرکزی فرانسه پول را تأیید می‌کند؛
۳. مردم آن را برای انجام دادوستد هایشان پذیرفته‌اند. به‌بیان دیگر فرضاً در هر نقطه از ایران، فارغ از اینکه ارزش ریال و تورم چقدر است، اگر ریال ایران را بدهید، به‌عنوان مابه‌ازای کالا یا خدماتی که دریافت می‌کنید از شما پذیرفته می‌شود.
دارایی مالی
دربارۀ دارایی‌ها قبلاً نوشته‌ام. یک سری دارایی های مالی مثل اوراق قرضه یا برگۀ سهام یک شرکت وجود دارد که به‌خودی‌خود ارزشی ندارد و یک کاغذ است؛ ولی آن کاغذ، همانند دفترچۀ پس‌انداز بانکی، نمایندۀ حق قانونی شما از یک دارایی واقعی است.
حالا با توجه به این دو موضوع، به‌نظرتان اصلاً پول چه زمانی به وجود آمده است؟ همان‌طور که می‌دانید در زمان‌های گذشته روی سکه‌های طلا یا نقره، نقش پادشاهی ضرب می‌شد و به‌عنوان مبنای دادوستد قرار می‌گرفت.
در حقیقت مردم پول نداشتند، بلکه همان ارزش طلا، معیار بود؛ مثلاً یک سکۀ طلا می‌دادند و در ازای آن خدمات یا کالا دریافت می‌کردند.
ابتدا که پول های کاغذی به وجود آمد، پشتوانه‌اش طلا بود. یعنی طلا در جامعه پخش و تبادل نمی‌شد، بلکه طلا در اختیار بانک مرکزی بود و بر اساس آن طلا، پول چاپ می‌شد و پول در جامعه پخش می‌شد. بعداً در نظام‌های اقتصادی این سیستم به هم ریخت و فعلاً چنین سیستمی وجود ندارد.
یکی از علت‌های تورم این است که دولت‌ها مثل دولت ایران، پول را بدون پشتوانه چاپ می‌کنند.
دربارۀ این موضوع در «دورهمی اقتصادی» نوشته‌ام. به هر حال، در زمان‌های قدیمی چون طلا و نقره کمیاب بود و همه آن را به‌عنوان یک استاندارد قبول داشتند و پذیرفته بودند، با آن دادوستد می‌کردند.
با در نظر داشت این توضیحات، دربارۀ رمزارزها و چیستی آن صحبت می‌کنم.
امروزه چیزی را می‌توانیم به‌عنوان پول یا ارز دیجیتال قبول کنیم که این سه ویژگی را داشته باشد:
۱. کمیاب باشد؛
۲. توسط نهاد یا مرجع یا جایی معتبر تأیید شده باشد؛
۳. همه از آن در دادوستدها استفاده کنند.
رمزارز یا ارز دیجیتال یا کریپتوکارنسی‌ها از اینجا شروع می‌شود که آقای ساتوشی ناکاموتو در سال ۲۰۰۹ پولی را به نام بیت کوین خلق می‌کند.
این بیت کوین اولین نمونۀ رمز ارز است. بیت کوین مثل دارایی‌های مالی است که نمی‌توانیم آن را لمس کنیم؛ اما نماد مالکیت و نمایندۀ ما از یک دارایی است. این دارایی هم در اینترنت قرار دارد.
شاید بگویید که این کار بسیار ساده است و من هم می‌توانم پولی را خلق می‌کنم و اسمش را فلان چیز بگذارم! اما این‌طور نیست؛ چراکه بیت کوین پولی است که تعداد مشخص و کمی دارد. پس ویژگی اول پول، یعنی کمیابی را دارد.
بیت کوین به‌راحتی در واقعیت یا اینترنت در دسترس نیست؛
بلکه برای به‌دست‌آوردنش باید یک سری رمزها یا یک سری محاسبات پیچیدۀ ریاضی حل شود. شاید بگویید که این هم کاری ندارد و می‌توانم با آوردن یک ریاضی‌دان یا یک شخص متخصص، این مسائل را حل کنم.
اما این اشتباه است؛ چراکه به‌قدری این محاسبات و رمزها پیچیده است که یک انسان نمی‌تواند آن‌ها را حل کند. حتماً باید کامپیوتر های بسیار قوی وجود داشته باشد تا بتواند این محاسبات را حل کند.
بنابراین ویژگی دوم رمز ارز این است که برای به‌دست‌آوردنش حتماً باید هزینه کنیم. ماینر و موضوعاتی از این دست هم برای حل محاسبات و استخراج بیت کوین است که بعداً در مطلبی دیگر دربارۀ آن می‌نویسم.
ویژگی سوم رمز ارز این است که بی‌نیاز از تأیید بانک مرکزی است. چراکه سیستمی را تشکیل داده تا تمام کسانی که در این سیستم‌اند، همه با هم هر تراکنشی را که صورت می‌گیرد، تأیید یا رد کنند. به‌بیان دیگر به‌جای بانک مرکزی و نهاد و مرجع تأییدکنندۀ پول، تمام کسانی که از رمزارز بیت‌کوین استفاده می‌کنند، نهاد ناظر و تأییدکنندۀ این پول هستند و هر تراکنش را دانه‌به‌دانه تأیید می‌کنند.
ارز دیجیتال ویژگی دیگری هم دارد و آن این است که با توجه به اینکه بستر آن اینترنت است، نقل‌وانتقال پول درلحظه و باسرعت بسیار زیادی انجام می‌شود.
ویژگی مهم ارز دیجیتال
ویژگی مهم دیگر ارز دیجیتال این است که با توجه به اینکه پول در فضایی نگهداری می‌شود که هیچ‌کس، حتی خود سازندۀ آن نمی‌فهمد که آن پول برای چه کسی است، دیگر لازم نیست کسی برای جابه‌جایی یا نگهداری پول مالیات بدهد. در واقع تمام بیت‌کوین‌ها یا هر رمزارز دیگری، داخل کیف پول‌های دیجیتالی با کدهای رمز نگهداری می‌شود و هیچ‌کس نمی‌داند چه کسی چقدر پول دارد.
هیچ تراکنشی را هم نمی‌شود ردگیری کرد. در واقع با این ویژگی دولت‌ها کنار گذاشته می‌شوند و رمزارز آزادی عمل دارد.
خلاصه
خلاصه اینکه رمزارزها یک سری پول های دیجیتال است که به‌صورت متمرکز یا غیر متمرکز در بستر اینترنت تولید می‌شود و برای به‌دست آوردنش باید یک سری محاسبات ریاضی را حل کرد.
رمزارزها کمیاب است و در دادوستد هایی که در اینترنت قرار می‌گیرد می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم. ویژگی بسیار جالب رمزارز این است که هیچ ردی از صاحب رمزارز باقی نمی‌ماند.
آنچه را گفتم به‌عنوان یک مقدمه در نظر بگیرید. امیدوارم با این توضیح ذهن کسانی که دربارۀ چیستی رمزارز سؤال کرده بودند و پرسیده بودند که رمزارز از کجا می‌آید و چه هست و چطور کار می‌کند، مقداری روشن شده باشد.
در مطلب بعد سعی می‌کنم کمی تخصصی تر و بیشتر دراین باره صحبت کنم.
