چرا درج قیمت تولید کننده؟
احتمالاً شما هم تا حالا حداقل یک بار موضوع درج قیمت تولید کننده به گوشتان خورده و احتمالاً بارها انواع قیمت هایی را که روی اقلام مصرفی هست دیده اید. موضوع قیمت تولیدکننده از اینجا شروع می شود که دولت در راستای اقتصاد مقاومتی و سیاست های خودش، تصمیم می گیرد یک سری نظارت ها را بر روی کالاهای مصرفی انجام دهد.
همان طور که می دانید تولیدکننده کالای خودش را به شرکت های پخش می دهد، شرکت های پخش آن کالا را بین فروشگاه ها و بقالی ها و خرده فروش های مختلف پخش می کنند و مردم هم از آن خرده فروش ها می خرند. دولت قیمت تولیدکننده را مشخص می کند که چقدر می تواند روی بهای تمام شدۀ کالایش سود در نظر بگیرد. همچنین سود مشخصی را هم برای شرکت های پخش و هم برای خرده فروش ها یا مغازه ها در نظر می گیرد و در نهایت کالا با قیمت مصرف کننده به دست مصرف کنندۀ نهایی می رسد. در این میان دست دلال ها را هم کوتاه می کند و بازار سیاه را مدیریت می کند و بالاخره به اهداف خودش می رسد.
در این مطلب نمی خواهم بگویم این کار خوبی است یا بد، نتیجه می دهد یا نه. فقط همین را بدانید که این موضوع در هیچ جای دنیا وجود ندارد. در این مطلب جنبه های مختلف این موضوع را توضیح می دهم تا بیشتر سر دربیاورید.
چند کالا را با بررسی می کنم:
پنیر اعلای پگاه گلپایگان: روی این کالا مبلغ ۳۸٫۴۰۰ تومان برای تولیدکننده و ۵۰٫۰۰۰ تومان برای مصرف کننده درج شده است. همان طور که می دانید طبق مادۀ ۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده، لبنیات مثل پنیر و شیر از مالیات بر ارزش افزوده معاف است. دولت سود مشخصی را برای تولیدکنندۀ لبنیات در نظر می گیرد که ظاهراً بیش از ۱۷٪ نیست. یک سود مشخصی را هم بین شرکت پخش و خرده فروش تقسیم می کند. مثلاً ۱۵٪ سود برای شرکت پخش و ۱۵٪ سود برای خرده فروش در نظر می گیرد. در نتیجه به این ۳۸٫۴۰۰ تومان قیمت تولیدکننده که شامل سود تولیدکننده هم همراه است، حدوداً ۳۰٪ افزوده می شود و قیمت مصرف کننده به دست می آید.
شیر یک لیتری: روی این کالا مبلغ ۱۶٫۴۰۰ تومان برای تولیدکننده و ۲۱٫۰۰۰ تومان برای مصرف کننده درج شده است. باز هم به همان ترتیبی که در کالای قبلی گفتم، چیزی حدود ۲۷ تا ۳۰٪ بر قیمت تولیدکننده افزوده شده است. پایین کالا هم عبارت «معاف از ارزش افزوده» درج شده است.
نوشابه یک نفری: روی این کالا مبلغ ۴٫۹۵۰ تومان برای تولیدکننده و ۶٫۱۵۰ تومان برای مصرف کننده درج شده است. مبلغ ۱۶٪ مالیات بر ارزش افزوده به نوشابه تعلق می گیرد. طبق مادۀ ۲۶ قانون مالیات بر ارزش افزوده، نوشابه های قندی و گازدار که برای سلامتی مضر است، بر خلاف سایر کالاها که مبلغ ارزش افزوده آن ها ۹٪ است، در این کالاها ۱۶٪ است.
کرانچی: روی این کالا قیمت تولیدکننده با ارزش افزوده ۶٫۶۰۰ تومان و برای مصرف کننده ۸٫۵۰۰ تومان درج شده است. اینجا هم دوباره همان تقسیم سود انجام شده است. مثلاً ۱۳٪ سهم پخش و ۱۰ یا ۱۲٪ سهم خرده فروش در نظر گرفته شده است.
مشکل طرح درج قیمت تولید کننده
۱. رندنبودن: مثلاً در کالای نوشابۀ یک نفری، قیمت کالا برای مصرف کننده ۶٫۱۵۰ تومان است. چرا قیمتش ۶٫۰۰۰ یا ۶٫۱۰۰ یا ۶٫۲۰۰ تومان نیست؟! وقتی این کالا را از بقالی می خرید، معمولاً این کالا را ۶٫۵۰۰ حساب می کند! به نظرم این یک مشکل است؛ چون مبلغ مصرف کننده رند نیست و ما عادت داریم کالاها را با قیمت رند بخریم.
۲. اختلاف قیمت بین مصرف کننده و خرده فروش: مشکل دیگر هم این است که وقتی یک کالا در قفسۀ مغازه است و کالای جدید با قیمت جدید وارد می شود، مغازه دار کالاهای قدیمی را هم با قیمت جدید می فروشد. این اتفاق باعث اختلاف بین مصرف کننده و خرده فروش می شود.
این داستان درج قیمت تولید کننده روی کالاها بود. به هر حال آگاه باشید. اکنون دوره ای رسیده که وقتی کالایی می خریم، باید دانه دانه آن ها را بررسی کنیم تا خرده فروش، هم به خاطر رندکردن قیمت و هم به خاطر اینکه قیمت کالا ممکن است برای تولید قدیم باشد، کلاه سر ما نگذارد.
با این اقدام جدید دولت، همگی وارد یک دردسر و یک بازی تازه ای شده اند. حال هر کالایی که می خواهیم بخریم، باید بررسی کنیم که درست با ما حساب شده یا نه. در حقیقت به جای اینکه سیستم درست شود، خود مردم درگیر شده اند. نمی دانم این سیاست جواب می دهد یا نه؛ ولی معمولاً سیاست هایی که یک شبه و یک باره و بدون مراجعه به آرای عمومی گرفته می شود، جواب نمی دهد. یک وزیری می آید و یک وزیری می رود و یک دولتی می آید و یک دولتی می رود و این قوانین هم مُلغا می شود. این میان مصرف کنندۀ کارمند است که ضرر می کند.
اگر به موضوعات اقتصادی علاقه دارید یادداشت دورهمی اقتصادی را بخوانید