پایه سنوات و فرقش با سنوات همیشه جزو سوالات پر تکرار حسابداران در ابتدای هر سال است. من در این یادداشت قصد دارم به تشریح این موضوع بپردازم. در بخش نامۀ افزایش حقوقی که شورای عالی کار اول هر سال اعلام می کند، پایۀ سنوات یکی از اجزای افزایش سالیانۀ دستمزد است؛ ولی سنوات موضوع مادۀ ۲۴ قانون کار یا همان مزایای پایان خدمت است که به ازای یک سال کارکرد باید یک حقوق به کارگر داده شود. پس همین ابتدا متوجه می شویم که سنوات به پایۀ سنوات هیچ ارتباطی ندارد.
بخش نامه شواری عالی کار
در بند ۲ بخش نامۀ شورای عالی کار آمده است: «به کارگرانی که در سال ۱۴۰۱ دارای یک سال سابقۀ کار شده باشند، یا یک سال از دریافت آخرین پایۀ سنوات آن ها گذشته باشد، روزانه ۷ هزار تومان به عنوان پایۀ سنوات پرداخت می شود.» یعنی ۷هزار تومان ضربدر ۳۰ روز می شود ۲۱۰هزار تومان.
اولین نکته این است که فرد باید یک سال سابقۀ کار داشته باشد. بنابراین، در بسیاری از شرکت ها بعد از اینکه فرد یک سال کامل کار کرد، پایۀ سنوات به او تعلق می گیرد و به حقوقش اضافه می شود. بعضی دیگر از شرکت ها به هرکسی که شش ماه اول سال به شرکت پیوسته باشد، پایۀ سنوات می دهند. بعضی دیگر از شرکت ها نیز فصلی عمل می کنند؛ مثلاً هرکسی که در فصل بهار آمده باشد، یک سال کامل برای او در نظر می گیرند و یک سال پایۀ سنوات را به او می دهند. در بسیاری از شرکت ها هم فرد هر روزی از سال گذشته استخدام شده باشد، به او پایۀ سنوات می دهند؛ چون بحث افزایشی است. پس این موضوع تا حدی سلیقه ای است.
محاسبۀ پایۀ سنوات به این صورت است: به کارگری که در سال ۱۴۰۱ یک سال سابقۀ کار داشته باشد یا از آخرین پایۀ سنواتی ای که به او تعلق گرفته است، یک سال گذشته باشد، دوباره پایۀ سنوات تعلق می گیرد؛ مثلاً به فردی که در خرداد ۱۳۹۹ استخدام شده و در خرداد ۱۴۰۰ پایۀ سنوات گرفته است، در خرداد ۱۴۰۱، یک سال بعد از آخرین پایۀ سنواتی اش، دوباره پایۀ سنوات تعلق می گیرد. مسئله و ابهام اصلیِ پایۀ سنوات در محاسبۀ آن نیست. این مسئله و ابهام را در ادامه در قالب مثالی توضیح می دهم.
افزایش حقوق
به یک نفر در سال ۱۴۰۱ پایۀ سنوات تعلق می گیرد. بعد از همۀ افزایش هایی که در تمام قانون به او تعلق گرفته، حقوقش ۷میلیون تومان شده است. علاوه بر این، ۲۱۰هزار تومان پایۀ سنوات به او تعلق می گیرد. بنابراین، حکم این فرد می شود ۷میلیون و ۲۱۰هزار تومان. نکته اینجاست: این ۲۱۰هزار تومان که پایۀ سنوات است، یکی از اجزای افزایش حقوق است.
بعد از اینکه این افزایش حقوق انجام شد، این پایۀ سنوات دیگر می رود در دل پایۀ حقوق؛ یعنی دیگر نمی گوییم من ۷میلیون تومان حقوق پایه دارم و ۲۱۰ هزار تومان هم پایۀ سنوات. ممکن است شرکت بخواهد این را به صورت جداگانه ای در سیستم های نرم افزاری اش تعریف کند؛ ولی حتی وقتی می خواهد لیست بیمه بدهد، این ها را باید جمع کند. اگر من بخواهم اضافه کاری داشته باشم، باید این ۲۱۰هزار تومان را هم به حقوق پایه اضافه کنم؛ یعنی دیگر حقوق پایۀ جدیدی دارم که ۷میلیون و ۲۱۰هزار تومان است.
ابهام در پایه سنوات
معمولاً این ابهام به وجود می آید و سال بعد هم مطرح می شود. به عبارت دقیق تر، سال بعد این موضوع مطرح می شود که در افزایش حقوق، ۲۱۰هزار تومان چه نقشی دارد و باید با آن چه کرد. پاسخ این است که دیگر ۲۱۰هزار تومانی وجود ندارد. مبنا و سازوکاری برای افزایش حقوق داشتیم که بخشی از آن پایۀ سنوات بود. وقتی این عملیات انجام می شود، پایۀ سنوات به درون حقوق پایه می رود. بنابراین، سال آینده پایۀ سنواتی وجود ندارد که فرد دغدغه داشته باشد که آیا به این پایۀ سنوات افزایشی تعلق می گیرد یا نه.
بعد از اینکه حکم های سال ۱۴۰۱ را زدیم، این مبلغ را باید حذف کنیم. این مبلغ در دل پایۀ حقوق می رود و دیگر رقم جداگانه ای نمی بینیم. بسیاری از شرکت ها، به دلایل مختلف، در سیستم های نرم افزاری پایۀ سنوات را تعریف می کنند و هر سال آن را می آورند؛ مثلاً در حکم فرد می نویسند که ۱۰میلیون تومان حقوق پایه است و ۷۰۰هزار تومان پایۀ سنوات. البته این اشکال ندارد، اگر آن را جداگانه نگهداری کنیم؛ ولی باید به یاد داشته باشیم که این بخشی از حقوق پایه است. اگر این را رعایت کنیم، اولاً لیست بیمه مان پاکیزه تر است و ثانیاً در سال بعد ابهامی نداریم که این پایۀ سنوات را چه کنیم.
اگر به این مبحث علاقه دارید، سایر یادداشتهای حقوق و دستمزد را بخوانید.
